Acesulfam K (E-950)

Acesulfam K (C₄H₄KNO₄S, inaczej acesulfam potasowy) jest nie zawierającą kalorii substancją słodzącą odkrytą w 1967 roku przez Niemca Karla Claussa z Hoechst AG, niemieckich laboratoriów będących dziś częścią koncernu Aventis. Słodkość acesulfamu określa się na 200-krotność słodkości sacharozy (cukru stołowego), jego wadą jest, że w większych stężeniach słodycz nabiera nieprzyjemnego metalicznie-gorzkiego posmaku. W celu wyeliminowania goryczy i dla uzyskania słodyczy jak najbardziej zbliżonej smakiem do cukru w produktach gotowych i słodzikach acesulfam łączy się z innymi substancjami słodzącymi, najczęściej współwystępuje aspartamem  (najpopularnijeszym słodzikiem zero kalorii) i cyklaminianami, które wykazują działanie synergiczne (tzn. ich łączna słodycz jest intensywniejsza niż suma słodyczy każdego zastosowanego osobno).

Acesulfam wykazuje stabilność w wysokich temperaturach oraz w środowiskach o zróżnicowanej kwasowości (pH 3-7), więc oparte na nim słodziki mogą być używane do pieczenia i gotowania. W produktach gotowych acesulfam jest stosowany przede wszystkim do słodzenia napoi gazowanych, dietetycznych cukierków bez cukru, gum do żucia i produktów mlecznych (musów, jogurtów czy budyniów bez cukru). Współcześnie jest stosowany do słodzenia przeszło 4 000 produktów na całym świecie.

Bezpieczeństwo acesulfamu

Z tego samego powodu co aspartam, acesulfam K nie może być stosowany przez chorych na fenyloketonurię; w internecie można natknąć się na informacje, że acesulfam nie może być także stosowany przez małe dzieci i kobiety w ciąży, ale takie informacje nie znajdują potwierdzenia w przeprowadzonych badaniach. Jak w przypadku wszystkich innych słodzików także na temat acesulfamu K istnieje wiele kontrowersji od dnia wydania pierwszej zgody na jego stosowanie w produktach spożywczych przez FDA. Po przeprowadzeniu testów na toksyczność i rakotwórczość, acesulfam został zarejestrowany przez FDA i UE i został dopuszczony do handlu na terenie Stanów Zjednoczonych i Unii Europejskiej, przy czym jego obecność w produkcie żywnościowym musi być jednak wyraźnie zaznaczona na etykiecie. Kontrowersje wynikają z faktu, że jedną z substancji używanych do produkcji acesulfamu K jest chlorek metylenu, który sam w sobie ma działanie wywołujące nudności, zaburzenia nastroju, niektóre rodzaje nowotworów, zaburzenia funkcjonowania wątroby i nerek oraz zaburzenia wzroku. Niektórzy komentatorzy twierdzą, że testy bezpieczeństwa użycia tego związku nie zostały przeprowadzone prawidłowo i acesulfam wymaga dalszych badań, większość naukowców jednak wskazuje, że rodzaj substancji stosowanych do produkcji acesulfamu nie ma znaczenia, ponieważ sam acesulfam jest substancją w pełni stabilną, która nie podlega metabolizmowi przez ludzki organizm i jest z niego wydalana w formie niezmienionej.

Wśród potencjalnych negatywnych skutków wskazuje się na przeprowadzone na szczurach badania, które wykazały, że wstrzykiwanie szczurom bezpośrednio do krwioobiegu bardzo dużych dawek acesulfamu (odpowiednik 10g czystej substancji słodzącej na dorosłego mężczyznę średniej budowy) skutkowało wydzieleniem insuliny w ilości zależnej od podanej dawki acesulfamu, nie zaobserwowano jednak hipoglikemii. Przeprowadzone in vivo badania na ludziach nie potwierdziły wpływu spożywania napoi słodzonych słodzikami nieodżywczymi na poziom insuliny. Zainteresowanych odsyłam do artykułu szczegółowo opisującego przeprowadzone badania (artykuł w języku angielskim) .

Inne przeprowadzone także na szczurach badanie analizowało ryzyko wystąpienia guzów mózgu w następstwie regularnego przyjmowania acesulfamu K. W tym badaniu 60 szczurów otrzymowało codziennie przez 40 tygodni ilość acesulfamu stanowiącą wagowo aż 3% ich diety, co odpowiadało ilości słodzika, jaką przyjmowałaby osoba dorosła pijąca codziennie 1343 puszek napoju typu Coca Cola Zero (456L napoju codziennie przez około 9 miesięcy). Raport podsumowujący badania stwierdził, że u żadnego z badanych szczurów nie stwierdzono zwiększonego ryzyka wystąpienia nowotoworu.

Niektórzy badacze sugerują, że acesulfam może mieć wpływ na rozwój płodu. Jedno przeprowadzone dotąd badanie, że acesulfam przenika do mleka karmiącej myszy – młode karmione przez matkę, która otrzymywała duże dawki acesulfamy wykazywały w swoim dorosłym życiu zmienione preferencje dotyczące słodyczy.

Acesulfam K – podsumowanie

Acesulfam K został zatwierdzony do stosowania w latach 80-tych: w USA w 1988 r., a w Unii Europejskiej zyskał akceptację SCF (Komitetu Naukowego ds. Zywności) 4 lata wcześniej czyli w 1984 r., niedawno pozytywna opinia naukowa dotycząca bezpieczeństwa została potwierdzona przez SCF (w 2000 r.). Acesulfam K jest oficjalnie uznawany za bezpieczną substancję w USA, Japonii, Szwajcarii, Norwegii, Kanadzie i Australii, a na podstawie Dyrektywy 94/35/EC w sprawie substancji słodzących także we wszystkich krajach Unii Europejskiej.