Cyklaminian sodu (C6H12NNaO3S; dokładnie sól sodowa lub potasowa kwasu cyklaminowego) to jedna z najstarszych syntetycznych substancji słodzących o słodkości 30-50 razy większej niż cukier stołowy. Cyklaminian został przypadkowo odkryty w 1937 r. przez Michaela Sveda, absolwenta Uniwersytetu stanowego Illinois pracującego w laboratoriach L.F. Audrieth nad syntezą nowego leku przeciwgorączkowego
Ze względu na odczuwalny przez niektóre osoby przy wyższych stężeniach, posmak, jaki zostawia cyklaminian, często stosowany jest w połączeniu z innymi słodzikami – najczęściej z aspartamem lub acesulfamem, ale także z sukralozą lub sacharyną. Cyklaminian znajduje szerokie zastosowanie w produktach gotowych, do słodzenia dietetycznych napojów gazowanych, galaretek light bez cukru, gum do żucia, lodów oraz do wypieku niskokalorycznych ciast bez cukru. Dostępne są także słodziki na bazie cyklaminianu sodu, w Polsce jest to włoski słodzik Sweet Sensation z Ciao Carb i szeroko dostępny słodzik Huxol.
Pomimo, że cyklaminian jest bezkalorycznym słodzikiem, nie powinien być stosowany przez cukrzyków bez konsultacji z lekarzem, bo może prowadzić do zaburzeń aktywności niektórych leków, zwłaszcza doustnych preparatów stosowanych przez diabetyków. Cyklaminiany w zasadzie nie podlegają metabolizmowi w organizmie człowieka i są szybko wydalane w niezmienionej formie, choć w pojedynczych przypadkach (cecha osobnicza, dotyczy od 7 do 11 % populacji) mogą ulegać przemianie szkodliwej cykloheksyloaminy pod wpływem mikroflory bakteryjnej. Dane dotyczące zalecanego maksymalnego spożycia (obecnie 11mg/kg masy ciała) są więc ustalone właśnie na podstawie oceny bezpieczeństwa cykloheksyloaminy.
Cyklaminian ma dobrą rozpuszczalność, jest słodzikiem stabilnym w wysokich temperaturach, może być stosowany do pieczenia a nawet prażenia. Cyklaminian sodu został dopuszczony do stosowania bez ograniczeń w produktach spożywczych w Unii Europejskiej zgodnie z Dyrektywą 94/35/EC w sprawie substancji słodzących, jest także stosowany w 50 innych państwach na całym świecie (łącznie stosowany w 90 krajach świata), ale co ciekawe, nie jest dopuszczony do stosowania w USA. Pozytywna opinia SCF (Komitetu ds. Żywności UE) została potwierdzona w 2000 r.
W przeprowadzonych na zwierzętach w latach 60-tych testach wykazano, że podawanie dużych dawek może prowadzić do nowotworu pęcherza, obniżenia płodności i zmian w komórkach, jednak przeprowadzone w ostatnich latach badania nie potwierdziły tych tez. W odpowiedzi na wspomniane wyniki badań, w 1969 r. stosowanie cyklaminianu zostało zakazane w USA (choć nie w Kanadzie, gdzie jest to jeden z popularniejszych słodzików); ostatnie wyniki badań wywołały falę głosów nawołujących do ponownego dopuszczenia cyklaminianów do stosowania w produktach spożywczych przez amerykańską FDA, wnioski te popierane są przede wszystkim argumentem, że przez 70 lat stosowania nie zaobserwowano żadnych jego skutków ubocznych wśród ludzi. W 2013 r. Polskie Towarzystwo Badań nad Otyłością i Polskie Towarzystwo Diabetologiczne wydały wspólne oświadczenie w sprawie stosowania niskokalorycznych substancji słodzących:
„Odnosząc się do doniesień dotyczących rzekomego zwiększonego ryzyka niektórych nowotworów u zwierząt doświadczalnych, którym podawano sacharynę, aspartam i cyklaminian, należy podkreślić, że wyniki ostatnich badań przeprowadzonych u ludzi nie potwierdziły tych tez. Biorąc pod uwagę powyższe dane, Polskie Towarzystwo Badań nad Otyłością i Polskie Towarzystwo Diabetologiczne potwierdzają bezpieczeństwo stosowania niskokalorycznych substancji słodzących w produktach żywnościowych i rekomendują zastępowanie nimi sacharozy przez osoby z rozpoznaniem nadwagi i otyłości, a szczególnie w sytuacji występowania zaburzeń gospodarki węglowodanowej (nieprawidłowej glikemii na czczo, nietolerancji glukozy i cukrzycy typu 2).”
